مقدمه در مورد اهمیت شوراها
اصولاً بشر هنگامیکه زندگی خود را بصورت جمعی شروع کرده و از فکر جمعی و کار دسته جمعی بهره برده است منشاء تحولات و ترقیات شگرفی در زندگی و تاریخ خود بوده است. از نظر تاریخ، تحولات اجتماعی و اختراعات و اکتشافات و پیشرفت های انسانی در نتیجه کار جمعی و دوری از تکروی ها و خودکامگی ها بوده است. دین مبین اسلام نیز هرگز با استبداد و خودکامگی سازگار نبوده و بر این اساس نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران«نظامی است برپایه ایمان به خدای یکتا و حق الهی، معاد، عدل، امامت، کرامت و ارزش والای انسان و آزادی توأم با مسئولیت او در برابر خدا»
بنابراین نظام جمهوری اسلامی ایران نیز بر طبق اصول ششم – هفتم و صدم الی صد و ششم قانون اساسی و قانون تشکیلات شوراهای اسلامی، طریقه اعمال مشارکت مردم را مشخص کرده است و اینها همان هدف غایی نظام سیاسی اسلام است که قائل به رشد دادن انسان در حرکت تکاملی برای رسیدن به قسط و عدل در تمامی ابعاد زندگی می باشد و این مهم جز از طریق مشارکت فعال و کسترده تمامی عناصر اجتماع در روند تحول جامعه نمی تواند تحقق یابد.
امروزه علی رغم تمامی مشکلات و موانع پیش روی شوراها اعم از نبود مدیریت واحد شهری و عدم تفویض اختیارات مناسب برای مدیریت جامع شهری، بازدارندگی و مقاومت سازمانهای دخیل در مدیریت شهری، ابهامات قانونی، منابع اندک و ... این نهادها برکات و ثمرات بسیار مفیدی برای شهرها و روستاهای کشور داشته اند که اثرات مثبت بخش عمده ای از این فعالیت ها در آینده ملموس تر خواهد شد.
در هر حال شوراهای اسلامی شهر یک حقیقت قانونی، مطابق با شرع و انکارناپذیر بوده و بایستی امورات سیاستگذاری، نظارت و ارزیابی بر کلیه فعالیتهای صورت گرفته در مجموعه شهر با نظر و تأیید این نهاد اصیل مردمی صورت پذیرد.
چشم انداز 20 ساله شهر تبریز
یکی از فرایندهای بسیار مهم مدیریت شهری، در شهرهای امروزی خصوصاً کلانشهرها، برنامه ریزی بوده و اداره آنها بدون برنامه غیرممکن می باشد.
برنامه های شهری در طول زمان تغییرات فراوانی داشته اند بطوریکه در مدیریت شهری و شهرداریها برنامه ریزی منابع مالی دوره ای یعنی بودجه بندی،از دیرباز وجود داشته و بودجه اهرمی در دست مدیران و سیاستگذاران برای اعمال خواسته و هدایت مستقیم و غیر مستقیم امور بوده است.
اگرچه کشور ایران از نکته نظر داشتن برنامه های توسعه، چندین دهه سابقه داشته است اما بطور کلی تدوین برنامه های میان مدت برای شهرداریها و مدیریت شهری از یک و نیم دهه تجاوز نمی کند.
با این حال برابر نظر کارشناسان و نخبگان برنامه ریزی و آنچه در تدوین برنامه های توسعه کشور مدنظر مقامات عالیرتبه مملکتی قرار گرفت این بود که موفقیت برنامه های پنج ساله (میان مدت) و دراز مدت بدون داشتن چشم انداز ترسیمی از وضعیت کشور در اینده، براحتی میسر نخواهد شد و در این راستا بود که سند چشم انداز 20 ساله کشو تهیه گردیده و توسط مقام معظم رهبری جهت اجرا به قوای سه گانه ابلاغ گردید.
در این راستا شهرهای کشور خصوصاً کلانشهرها که برخی از آنها همچون تهران و تبریز جنبه ملی و بین المللی داشته و مایه آبرو و حیثیت نظام مقدس جمهوری اسلامی می باشند، بایستی چشم انداز توسعه خود را بر مبنای سیاستهای کلی نظام از جمله چشم انداز 20 ساله توسعه کشور و سایر برنامه های توسعه بالا دست و سیاستهای دولت خدمتگذار تنظیم نموده و به تهیه، تدوین و اجرای برنامه های خود بپردازند.
لذا لازم است جهت نیل به این مهم، خطوط و راهبردهای کلی توسعه آینده شهر تبریز تهیه و تدوین گردد.
بنابراین بایستی در این چشم انداز تصمیم گیری و مشخص گردد که:
- تبریز را چگونه شهری می خواهیم؟ این شهر بایستی در کدام رده از شهرهای ایران و جهان قرار گیرد؟ و چه ویژگی ای داشته باشد؟ (شهر منطقه ای یا جهانی، مرکز دینی، مرکز تجارت و بازرگانی، مرکز دانشگاهی، مرکز فناوری و..)
- حد جمعیتی شهر تبریز و مجموعه شهری آن چیست و آیا اصولاً نیازی به تعیین این حد وجود دارد؟
- پایه اقتصادی شهر تبریز و تحول گذشته و آینده آن چیست ؟
- نحوه برخورد و مقابله با فقر وبیکاری در شهر تبریز و پیرامون آن از چه راههایی امکانپذیر است؟
- چگونه می توان با ناهنجاری های فرهنگی و اجتماعی در شهر تبریز و پیرامون آن مقابله و برخورد کرد؟
- سیاستها در برابر واحدهای صنعتی کنونی و آینده محدود تبریز بزرگ چه باید باشد؟
- آیا باید مدیریت شهر تبریز با وضع کنونی ادامه یابد یا بایستی مدیریت واحد شهری جایگزین گردد ؟
- شهرداری بایستی کدام خدمات را به شهروندان تبریزی عرضه کند؟
- شهرداری تبریز بایستی کدام خدمات را به صنایع مستقر در آن عرضه کند؟
- منابع و درآمدهای لازم برای هزینه های گوناگون مدیریت شهری تبریز بزرگ و مناطق آن چگونه بایستی تأمین شود؟
- برای تهیه طرحهای توسعه بالادستی، طرح های جامع و تفصیلی شهر تبریز، محدوده مناسب کدام است؟
- راهبردهای کلی درباره چگونگی استفاده از زمین های شهر و منطقه شهری و ... کدام است؟
تدوین چشم انداز 20 ساله توسعه شهر تبریز در راستای سیاستهای کلی ذیل الذکر خواهد بود:
1. چشم انداز 20 ساله توسعه کشور، ابلاغی توسط مقام معظم رهبری
2. قانون اساسی و مترقی جمهوری اسلامی ایران
3. سیاستهای دولت در زمینه مسائل مختلف شهری و مدیریت شهری و برنامه های توسعه کشور
4. اصول و سیاستهای راهبردی شورای اسلامی شهر تبریز
5. جمع بندی نظرات عموم شهروندان و طبقات مختلف مردم، فرهیختگان و نخبگان
6. نظرات نمایندگان، مسئولین و ائمه جمعه استان و تبریز
7. تجارب سایر کلانشهرهای جهان
افزایش منابع درآمدی شهرداری
- برگرداندن اعتماد مردم به شهرداری (مردم باور کنند که عوارضی که به شهرداری می دهند برای رفاه خودشان هزینه می شود)
- توجه به نظرات و پیشنهادات شهروندان و عموم مردم
- حل مشکلات روزمره شهروندان در داخل شهر که عموماً هزینه چندانی نداشته اما توجه نکردن به آن مشکلات باعث رویگردانی مردم از شهرداری شده است.
- تشکیل هیأت امناء (مساجد، هیأت ها، ریش سفیدان و...) در محلات مختلف و انجام خدمات مورد درخواست آنها برای منطقه براساس چپارچوب و اختیارات.
- استفاده از قوانین و اهرمهای تشویقی مصوب شورا برای جذب درآمد بیشتر.
- جایزه برای خوش حسابان
- تقسیط بدون بهره یا با کارمزد اندک
- شفافیت کارکرد مالی در تمامی سطوح
- جذب و جلب پروژه های مشارکتی با بخش خصوصی
- مدیریت صحیح و درک هزینه ها
- پرهیز از موازی کاری و اسراف در بیت المال
مدیریت هزینه
افزایش درآمد برای شهرداری تنها ملاک نبوده و شهرداری با مدیریت صحیح می تواند از اتلاف منابع متعلق به بیت المال جلوگیری کرده و رقم صرفه جویی شده را در پروژه های مختلف و ضروری و یا طرحهایی که برای رفاه حال شهروندان و محرومان است به مصرف برسانند و این مهم از طرق ذیل امکانپذیر است:
- کاهش هزینه های جاری (برخی هزینه های تشریفاتی و موارد متعدد دیگر)
- کاهش هزینه های عمرانی ازطریق بالا بردن کیفیت اجرای پروژه ها و تقویت نظارت بر انجام پروژه ها.
فعالیت های عمرانی
- عدم شروع و آغاز پروژه های بزرگ تا اتمام و بهره برداری از پروژه های نیمه تمام.
- تکمیل سریع و اولویت دار پروژه های نیمه تمام ( اولویت با پروژه هایی است که مشکلات حاد همچون ترافیک و... را برای عموم شهروندان بوجود آورده اند)
- کنترل دقیق کیفی و فنی کلیه پروژه های عمرانی.
- تقویت سیستم نظارت بر پروژه های عمرانی
- ارزیابی عملکرد پروژه های عمرانی
- تمرکز زدایی از پروژه های عمرانی و انجام پروژه های عمرانی در نقاط محروم شهر تبریز
- تهیه پیوستهای فرهنگی و اجتماعی پروژه های عمرانی
- پیگیری و تصویب چندین پروژه ملی در تبریز با بودجه دولتی
مردمی بودن و شهروندمداری
- ارتباط مستمر و مستقیم با عموم مردم و شهروندان و تلاش در جهت حل مشکلات و پاسخگویی منطقی همراه با رأفت اسلامی به نیازها و درخواستهای آن
- گسترش فرهنگ خدمت به شهروندان به عنوان منشور تلاش شهرداری تبریز و ترویج آن بین مسئولین و کارکنان مجموعه
- تلاش برای جذف بروکراسی اداری در مجموعه شهرداری و تکریم عملی ارباب رجوع
- به حداقل رساندن انجام کلیه خدمات اداری (شهری،شهرسازی، اداری و...) برای شهروندان و جلب رضایت مردم از طریق بازنگری در کلیه پروسه های خدمت رسانی شهرداری تبریز
- به معرض دید و نقد عموم گذاشتن طرحها و پروژه ها قبل از اجرای آنها
مدیریت جامع بحران
- ساماندهی و تشکیل ستاد و مرکز مدیریت بحران شهر تبریز بصورت جامع و عملی با در نظر گرفتن تمام مراحل مدیریت بحران (قبل از بحران، حین بحران، بعد از بحران)
- انجام برنامه مقاوم سازی مناطق مسکونی بویژه در مناطق محروم و آسیب پذیر براساس سیاستها و تسهیلات دولت و راهکارهای تشویقی شورای اسلامی شهر
- احیاء نوسازی و باز زنده سازی بافت فرسوده شهر تبریز براساس سیاستها و تسهیلات دولتی و فاینانس و سیاستهای تشویقی مصوب شورای اسلامی شهر تبریز
- انجام مطالعات بنیادی مربوط به مدیریت جامع بحران از قبیل مطالعات تکتونیک منطقه تبریز، ریزپهنه بندی شهر تبریز و...
- انجام برنامه های مصوب ستاد و مرکز مدیریت بحران و در اولویت کاری قرار دادن آنها با توجه به آسیب پذیری بالای شهر تبریز از منظر سوانح طبیعی.
- توسعه و تکمیل فازهای بعدی شهرک
- انجام مانورهای دوره ای برای ایجاد آمادگی
- تجهیز آتش نشانی و سایر مجموعه های خدماتی به آخرین امکانات روز
- اجرای کامل طرح تفصیفلی و رعایت طرح استراتژی در جامع شهری تبریز
ساماندهی، بهسازی و انتقال مناطق حاشیه نشین
- حمایت از بخش خصوصی و تعاونی برای تولید مسکن مناسب، مقاوم، سبک و ارزانقیمت برای اقشار محروم و مستضعف جامعه
- در اختیار دادن زمین مناسب و ارزان
- تسهیلات ویژه ساخت و ساز
- زیرپهنه بندی آسیب پذیری مناطق حاشیه نشین و در اولویت قرار دادن مناطق قرار گرفته در نقاط آسیب پذیر برای انتقال به مناطق دیگر
- تشکیل تشکل های غیردولتی محلی در مناطقع حاشیه نشین (متشکل از هیأت های مذهبی، ریش سفیدان، جوانان و...) انجام برنامه های توانمندسازی، عمرانی و ساماندهی در آن مناطق ازطریق تشکل های یاد شده.
- گسترش مراکز فرهنگی- اجتماعی( خانه های فرهنگ، مشق، کتابخانه و...) و ورزشی و سایر تأسیسات خدمات شهری در مناطق حاشیه نشین با نظر و درخواست تشکل های غیردولتی.
- انجام فازبندی و اولویت بندی شده ساماندهی، بهسازی و انتقال مناطق حاشیه نشین با نظر مردم مناطق یاد شده و هدایت و نظارت محلی تشکل های غیردولتی مناطق مربوطه.
خدمات شهری
- خدمات رسانی شهری به کلیه مناطق شهر، خصوصاً مناطق محروم در جهت برقراری عدالت در نظام خدمات رسانی بطوریکه همه شهروندان احساس کنند از خدمات مساوی و یکسانی نسبت به هم برخوردارند.
- توزیع متناسب امکانات و خدمات شهری در نقاط مختلف شهر (مانند ایستگاه اتوبوس، آتش نشانی، پارک و شهربازی کتابخانه خانه فرهنگ، دارالقرآن و...)
- فروشگاه و مراکز خرید، زمین های ورزشی
- اجرای طرح جامع تفکیک زباله از مبدأ و فرهنگ سازی در زمینه مذاکور برای شهروندان خصوصاً کودکان، نوجوانان و جوانان.
- گسترش سیستمهای مکانیزه در خدمات رسانی شهر بویژه در مناطق محروم و همچنین استفاده بهینه از ناوگان موجود.
- ایجاد مراکز خرید و میادین محله ای و فروشگاههای بزرگ در نقاط مختلف شهر بویژه در مناطق پر جمعیت و فقیر.
فرهنگی و اجتماعی
- حمایت از برنامه های فرهنگی مساجد، پایگاه های مقاومت، هیأت های مذهبی و کانون های فرهنگی، تشکل های غیر دولتی و ...
- حمایت از فعالیت و گسترش کمی و کیفی فعالیتهای فرهنگسراها، خانه های فرهنگ، دارالقرآن ها، خانه های مشق و سایر اماکن فرهنگی مربوط به شهرداری
- ایجاد و گسترش اماکن فرهنگی و اجتماعی در مناطق مختلف شهر خصوصاً نقاط محروم (خانه فرهنگ، خانه مشق و ...)
- تلاش و همکاری در جهت رفع مشکلات شهروندان، بخصوص جوانان
- همکاری با بانک ها و موسسات مالی-اعتباری در اعطای وام ازدواج به جوانان
- توسعه سالنهای ازدواج رایگان
- ارائه تسهیلات ویژه برای ساخت مسکن زوج های جوان
- تشکیل گروه مشاوران جوان شهرداری تبریز برای بهره گیری از ایده ها و تفکرات این قشر برای مدیریت بهتر و ارائه خدمات مطلوبتر به شهروندان
- تجلیل از زنده نامان و مفاخر شهر
- نکوداشت و هفته های فرهنگی تبریز در داخل و خارج کشور
- تقویت مناسبات فرهنگی و اجتماعی با شهرهای خواهرخوانده تبریز
- زمینه سازی و انتشار یک یا دو روزنامه سراسری در تبریز
حمل و نقل و ترافیک
- اتمام سریع پروژه های عمران مربوط به حوزه حمل و نقل و ترافیک (بویژه مترو)
- تهیه و اجرای ضربتی طرح ترافیک محدوده مرکزی شهر تبریز
- گسترش حمل و نقل عمومی در نقاط مختلف شهر خصوصاً مرکز شهر تبریز و ایجاد محدودیت برای سواری های شخصی و تک سرنشین
- مکانیابی و ایجاد پارکینگ های موقت در مناطق فاقد پارکینگ و یا دارای پارکینگ کم برای کاهش بار ترافیکی، علی الخصوص محدوده های مرکزی و پر ترافیک شهر
- گسترش فرهنگ حمل و نقل و ترافیک از طریق:
- ایجاد شهرک آموزش ترافیک
- برگزاری برنامه های آموزشی در مدارس و شهرک آموزش ترافیک، صدا و سیما و سایر رسانه ها و مطبوعات
- احداث پارکینگ عمومی در نقاط پرتردد و نیازمند شهر از طریق ارائه تسهیلات ویژه به بخش خصوصی و تعاونی
- گازسوز نمودن وسایط نقلیه عمومی اعم از اتوبوس و تاکسی
- تسریع در اجرای پروژه قطار شهری و همکاری و هماهنگی سایر بخش ها در جهت پیشبرد سریع امور
- احداث پارکینگهای رباتیک (بالابر)
- توسعه خطوط اتوبوس های تندرو و ایجاد محدوده ترافیک و آموزش شهر
اداری و پرسنلی
- ایجاد و راه اندازی خدمات رسانی الکترونیک به شهروندان
- ترویج فرهنگ بسیجی برای فعالیت و ارائه خدمات بهتر و مطلوب تر برای شهروندان
- اجرای نظام ارزیابی فعالیت کارکنان و مدیران و انجام انتصابات و عزل بر مبنای ارزیابی و ارزشیابی
- حذف واحدهای موازی و هم عرض در جهت جلوگیری از تعدد مراکز تصمیم گیری و اتلاف منابع
- آموزش پرسنل در زمینه مسائل جدید شهری و شهرداریها و در راستای توسعه منابع انسانی
- حذف سازمانها و ادارات سلیقه ای و اقدام در قالب سازمان ابلاغی وزارت کشور
